بازرسی غیرمخرب NDT در هواپیما
یکی از مهم‌ترین عوامل ایمنی و قابلیت اطمینان ناوگان هوایی، شناسایی به‌موقع عیوب و ترک‌های پنهان در سازه و قطعات کلیدی هواپیما است.
روش‌های بازرسی غیرمخرب (Non-Destructive Testing یا NDT) به دلیل امکان ارزیابی سلامت اجزا بدون نیاز به باز کردن یا تخریب آن ها، جایگاه
حیاتی در صنعت هوانوردی پیدا کرده‌اند.امروزه NDT به‌عنوان یکی از الزامات اساسی تعمیر و نگهداری هواپیما در نظر گرفته میشود و تکنسین‌های
آموزش‌دیده خاصی برای انجام این تست‌ها به‌کار گرفته میشوند.
چرا NDT برای هواپیما اهمیت دارد؟
هواپیما در طول عملیات با نیرو ها و تنش های بسیار متغیر روبه‌رو است ؛ از تغییرات فشار و دما در ارتفاعات گرفته تا لرزش های شدید در هنگام
نشست و برخاست. این شرایط به مرور می‌توانند منجر به ایجاد ترک‌های میکروسکوپی یا خوردگی‌های داخلی در اجزای حیاتی شوند. از آنجا که
اغلب این ایرادها با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند، و باز کردن کامل قطعات (مثلاً پرچ ها، تیرک ها یا سطوح باربر) بسیار پرهزینه و زمان‌بر
است، NDT این امکان را فراهم می‌کند تا عیب‌ها قبل از رسیدن به مرحله بحرانی شناسایی و برطرف شوند.
انواع روش‌های NDT در هواپیما
در صنعت هوایی بسته به نوع قطعه، جنس و محل کاربرد، از روش‌های مختلفی استفاده میشود که برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:
آزمون مایع نافذ (PT)
در این روش یک مایع رنگی یا فلورسنت به سطح قطعه اعمال میشود. این مایع درون ترک های سطحی نفوذ می‌کند و سپس پس از پاک‌کردن
سطح، با اسپری کردن آشکارساز، ترکها نمایان میشوند. این روش برای کشف ترک‌های سطحی روی فلزات یا حتی برخی کامپوزیت‌ها بسیار
مؤثر است.
آزمون ذرات مغناطیسی (MT)
برای قطعات فرومغناطیس به‌کار می‌رود. با ایجاد میدان مغناطیسی، ذرات مغناطیسی پودر شده روی سطح ریخته میشود. این ذرات در محل ترکها
که میدان مغناطیسی دچار نشتی میشود، تجمع یافته و ترکها را آشکار می‌کنند.
آزمون جریان گردابی (ET)
یک کویل الکتریکی متناوب میدان مغناطیسی متغیری ایجاد می‌کند. وجود ترک یا تغییر در ضخامت باعث تغییر در جریانهای گردابی القاشده میشود
که توسط پروب آشکارسازی می‌گردد. این روش برای بازرسی محل‌های حساس مثل سوراخ‌های پرچ یا لبه‌های ساختاری به‌کار می‌رود.
آزمون اولتراسونیک (UT)
امواج صوتی با فرکانس بالا به داخل قطعه ارسال میشوند و انعکاس آن‌ها ثبت میشود. وجود حفره، ترک یا هر ناپیوستگی در مسیر، باعث برگشت
متفاوت امواج میشود که با نمایشگر مخصوص قابل تفسیر است.
آزمون رادیوگرافی (RT)
با تاباندن پرتوهای X یا گاما و ثبت تصویر روی فیلم یا دیتکتور دیجیتال، عیوب داخلی مانند تخلخل یا حفره‌ها نمایان میشوند. هرچند در هواپیما بیشتر
برای قطعات حساس موتور و اتصالات بسیار بحرانی کاربرد دارد.
کاربردهای اصلی NDT در تعمیر و نگهداری هواپیما
بازرسی دوره‌ای سازه هواپیما: شامل بازرسی بال، فریم‌ها، نقاط اتصال و شکاف‌های احتمالی.
بررسی ارابه فرود: به‌دلیل ضربات مکرر نشست و برخاست، ترک‌های خستگی در محور یا سیلندرها بسیار محتمل است.
کنترل تیغه‌های توربین و کمپرسور: بخصوص با UT یا ET برای کشف ترک‌های ناشی از دمای بالا و نیروهای گریز از مرکز.
بازرسی لوله‌ها و خطوط سوخت و هیدرولیک: جهت شناسایی خوردگی یا نازک‌شدگی دیواره.
اهمیت مدارک و گواهینامه‌های NDT
در صنعت هوانوردی، بازرسی‌های NDT فقط باید توسط تکنسین‌های دارای صلاحیت (معمولاً Level II یا Level III براساس استاندارد EN4179 یا
NAS410) انجام شود. پس از هر تست، گزارش دقیق و گواهینامه انطباق صادر میشود که در پرونده تعمیراتی هواپیما بایگانی خواهد شد.
آینده بازرسی غیرمخرب NDT در هواپیما
تکنولوژی NDT نیز در حال پیشرفت است. امروزه استفاده از حسگرهای دائمی برای پایش سلامت سازه (SHM) و همچنین تحلیل داده‌ها با هوش
مصنوعی به‌سرعت در حال گسترش است. این نوآوری‌ها کمک می‌کند تا زمان بازرسی به حداقل برسد و قطعات فقط در صورت وجود مشکل از
سرویس خارج شوند.
سخن پایانی
بازرسی غیرمخرب (NDT) را می‌توان چشم پنهان تعمیر و نگهداری هواپیما دانست. بدون آن، ترکها یا خوردگی‌های خطرناکی که با چشم دیده
نمی‌شوند می‌توانند به فاجعه هوایی ختم شوند. به همین دلیل سرمایه‌گذاری در تجهیزات و آموزش متخصصان NDT، یکی از کلیدهای اصلی ایمنی
و دوام ناوگان هوایی جهان است.
برای مشاوره و خرید با ما در ارتباط باشید.