ساخت موتور توربوفن سنگین در ایران
در دنیای امروز، موتورهای توربوفن سنگین در قلب اغلب هواپیماهای پهن‌پیکر و ترابری نظامی و غیرنظامی قرار دارند. این موتورها به دلیل توان بالا،
راندمان سوخت مناسب و قابلیت حمل بارهای سنگین، یکی از پیچیده‌ترین فناوری‌های پیشرفته صنایع هوافضا به شمار می‌آیند. ایران در سال‌های
اخیر تلاش گسترده‌ای برای ورود به این عرصه راهبردی داشته است و پروژه‌های ساخت توربوفن های سنگین را به عنوان یک هدف مهم صنعتی و
دفاعی دنبال می‌کند.
اهمیت موتور توربوفن سنگین
موتورهای توربوفن سنگین (High-bypass turbofan)معمولاً دارای فن بزرگی در جلو هستند که مقدار زیادی هوا را بدون احتراق از کنار هسته عبور
می‌دهد. این ویژگی باعث می‌شود تا نیروی رانش زیادی در عین مصرف سوخت کمتر و صدای پایین‌تر تولید شود. چنین خصوصیاتی این موتورها را
برای:
1.هواپیماهای ترابری نظامی
2.هواپیماهای مسافربری دوربرد
3.هواپیماهای سوخت‌رسان و شناسایی
ضروری می‌کند.
کشورهایی که توان تولید چنین موتورهایی را دارند، انگشت‌شمار هستند. ایالات متحده، روسیه، فرانسه، انگلستان و اخیراً چین جزو این باشگاه
کوچک محسوب می‌شوند. از این رو دستیابی ایران به دانش و توان ساخت توربوفن سنگین از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
مسیر حرکت ایران به سوی بومی‌سازی
در دهه‌های اخیر ایران عمدتاً روی بازطراحی و ساخت توربوجت‌ها و توربوفن‌های سبک برای جنگنده‌ها و پهپاد ها متمرکز بوده است. اما طی یک
دهه گذشته، سیاست‌های کلان دفاعی و صنعتی کشور به سمت توسعه موتور های توربوفن سنگین نیز جهت‌گیری پیدا کرده است.گزارش‌های
رسمی نشان می‌دهد ایران پروژه‌هایی در دست اجرا دارد که هدف آن ها طراحی و ساخت موتور توربوفن با نسبت کنارگذر بالا برای هواپیماهای
ترابری و حتی در آینده برای طرح‌های مسافربری بومی است. این گام بزرگی محسوب می‌شود، زیرا فناوری این موتورها بسیار پیچیده‌تر از موتور
های جنگنده‌ای است که راندمان سوخت برای آن‌ها اهمیت کمتری نسبت به نسبت رانش به وزن دارد.
چالش‌های کلیدی در این مسیر
ساخت موتور توربوفن سنگین نیازمند غلبه بر مجموعه‌ای از چالش‌های فناورانه است:
مواد پیشرفته: پره‌های کمپرسور و توربین باید از سوپرآلیاژهایی ساخته شوند که دماهای بالای کاری (گاهی بیش از ۱۶۰۰ درجه سانتی‌گراد)
را تحمل کنند. تولید چنین آلیاژهایی و ریخته‌گری تک‌بلوری یا پوشش‌دهی خاص روی آن‌ها، نیاز به دانش و زیرساخت پیشرفته دارد.
آیرودینامیک پیچیده فن: طراحی فن‌های بزرگ که ضمن تأمین رانش، در دورهای بالا پایدار بمانند و نویز کمی داشته باشند، یکی از دشوارترین
مراحل است.
سامانه های کنترل دیجیتال (FADEC): که به صورت لحظه‌ای عملکرد سوخت ، دور، دما و فشار موتور را کنترل می‌کند. طراحی و تولید چنین
سیستم‌هایی مستلزم دانش عمیق در الکترونیک، نرم‌افزار و پردازش سریع است.
آزمون‌های سختگیرانه: موتورهای توربوفن سنگین پیش از نصب روی هواپیما باید هزاران ساعت تست زمینی و پروازی را در شرایط متفاوت آب‌و
هوایی پشت سر بگذارند.
دستاوردهای ایران تا امروز
برخی مقامات صنعتی ایران به پیشرفتهای قابل توجهی در زمینه طراحی و شبیه‌سازی توربوفن‌های سنگین اشاره کرده‌اند. همچنین خبرهایی
از ساخت برخی ماژول‌های این موتورها همچون فن، کمپرسور و محفظه احتراق به گوش می‌رسد.به‌علاوه صنایع دفاعی و هوافضا در سال‌های
اخیر توانسته‌اند زیرساخت‌های تولید سوپرآلیاژ و پوشش‌های مقاوم به خوردگی و حرارت را به‌طور بومی توسعه دهند. این‌ها همه به عنوان گام
های ضروری برای رسیدن به موتورهای توربوفن سنگین تلقی می‌شوند.
افق پیش رو
بی‌تردید حرکت به سمت ساخت توربوفن های سنگین یک پروژه ملی بلندمدت است. اما سرمایه گذاری در این حوزه نه تنها ایران را از واردات
موتورهای راهبردی بی‌نیاز می‌کند، بلکه صنایع فولاد ، ریخته‌گری دقیق، سرامیک های پیشرفته و حتی IT کشور را نیز رشد می‌دهد. در صورت
موفقیت، ایران قادر خواهد بود به تدریج در طرح‌های جاه‌طلبانه‌تری مثل هواپیماهای ترابری بومی یا حتی جت‌های مسافربری خودکفا گام بردارد.
جمع‌بندی
ساخت موتور توربوفن سنگین در ایران نماد عبور از مرزهای فناوری‌های پیشرفته محسوب می‌شود. با وجود مسیر دشوار و طولانی، دستیابی به
این هدف می‌تواند جایگاه ایران در زنجیره ارزش جهانی هوافضا را ارتقا دهد و وابستگی به واردات موتورهای فوق پیشرفته را کاهش دهد. مهم‌تر
از همه، این دستاوردها نشانه‌ای از رشد علمی و صنعتی بومی خواهد بود که در آینده منافع گسترده‌تری برای اقتصاد و امنیت ملی به همراه دارد.
برای مشاوره وخرید با ما در ارتباط باشید.