تعمیرات سیستم‌های رادیویی پرواز
ضرورت فنی و ایمنی در ارتباطات هوانوردی
در دنیای امروز ، پرواز هواپیما بدون سامانه های ارتباطی رادیویی ممکن نیست . سیستم های رادیویی پرواز قلب تپنده‌ی ارتباط میان هواپیما و
برج کنترل، ناوبری هوایی و سایر واحدهای پروازی هستند. این سیستم‌ها تضمین می‌کنند که خلبان با مرکز کنترل پرواز در ارتباط لحظه‌به
لحظه باقی بماند، دستورات را دریافت کند، وضعیت خود را اعلام کند و در شرایط اضطراری کمک بخواهد.
در این میان، تعمیر و نگهداری سیستم‌های رادیویی پروازی از اهمیت حیاتی برخوردار است. کوچک‌ترین اختلال در عملکرد این سیستم‌ها می‌تواند
امنیت پرواز را به خطر اندازد. این مقاله به بررسی اهمیت، اجزاء، روش‌های تعمیر، چالش‌ها و راهکارهای بهبود تعمیرات این سیستم‌ها می‌پردازد.
تعریف سیستم‌های رادیویی پروازی
سیستم های رادیویی پرواز مجموعه ای از تجهیزات هستند که به خلبان امکان برقراری ارتباط صوتی یا داده‌ای با برج مراقبت ، سایر هواپیما ها و
تجهیزات ناوبری زمینی را فراهم می‌کنند. این سیستم‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
سیستم‌های ارتباطی (Communication Systems)
VHF Radio (Very High Frequency)
HF Radio (High Frequency)
SATCOM (ارتباط ماهواره‌ای)
Interphone (ارتباط داخلی خدمه)
سیستم‌های ناوبری رادیویی (Navigation Radio Systems)
VOR (VHF Omnidirectional Range)
ILS (Instrument Landing System)
DME (Distance Measuring Equipment)
ADF (Automatic Direction Finder)
TCAS (Traffic Collision Avoidance System)
اهمیت تعمیر و نگهداری سیستم‌های رادیویی
تضمین ایمنی پرواز
در مواقع بحرانی یا هوای نامساعد ، تنها پل ارتباطی خلبان با مرکز کنترل ، سامانه های رادیویی است . هرگونه خرابی می‌تواند جان سرنشینان را
به خطر بیندازد.
پایبندی به الزامات بین‌المللی
سازمان‌های بین‌المللی مانند ICAO، FAA، EASA الزام کرده‌اند که کلیه هواپیماها باید دارای سیستم‌های ارتباطی و ناوبری عملیاتی و سالم باشند.
پایداری عملیات هوایی
عدم عملکرد صحیح این سیستم‌ها می‌تواند منجر به تأخیر پرواز ، فرود اضطراری یا بازگشت به مبدا شود که برای شرکت هواپیمایی هزینه بر است.
فرآیند تعمیرات سیستم‌های رادیویی
الف) عیب‌یابی اولیه (Initial Troubleshooting)
تعمیرکار با استفاده از گزارش خلبان ، تست های زمینی یا داده های FDR/CVR مشکل را شناسایی می کند . خرابی ممکن است شامل قطعی
صدا، تداخل، نویز، عدم پاسخ فرستنده یا قطع فرکانس خاص باشد.
ب) تست سیستم روی زمین (Ground Check)
از طریق تجهیزات تست VHF/HF یا SATCOM، عملکرد فرستنده، گیرنده و آنتن بررسی می‌شود. تست ممکن است با شبیه‌ساز برج مراقبت یا واحد
تست قابل‌حمل (BITE Tester) انجام شود.
ج) باز کردن و بررسی فیزیکی (Visual & Physical Inspection)
در صورت لزوم، یونیت‌های سیستم (LRUها) مانند ترنسیور، آنتن، کابل‌ها و کانکتور ها باز شده و از نظر ظاهری ، شل شدن اتصالات ، آسیب دیدگی
یا خوردگی بررسی می‌شوند.
د) تعمیر یا تعویض قطعات معیوب
بر حسب نیاز ، قطعه معیوب مانند کابل کواکسیال، کانکتور ، فیوز یا برد الکترونیکی تعمیر یا تعویض می‌شود. در برخی موارد، باید از قطعات استاندارد
ساخت شرکت سازنده هواپیما یا تأمین‌کننده تاییدشده استفاده کرد.
ه) مونتاژ مجدد و تست نهایی (Reassembly & Final Test)
پس از تعمیر، سیستم مونتاژ شده و عملکرد آن مجدداً با تست‌های داخلی، تماس آزمایشی با برج یا شبیه‌ساز بررسی می‌شود.
و) ثبت مستندات فنی (Maintenance Record)
طبق مقررات، کلیه اقدامات انجام‌شده باید در دفتر فنی هواپیما ثبت و توسط تکنسین مجاز امضاء و تأیید شود.
ابزارها و تجهیزات مورد نیاز
BITE Tester مخصوص سیستم VHF/HF
مولتی‌متر، اسیلوسکوپ و تستر امپدانس
دستگاه VSWR برای بررسی کیفیت آنتن
تجهیزات تست کابینت‌های رادیویی و GPS
نرم‌افزارهای بررسی سیگنال دیجیتال
چالش‌های رایج در تعمیر سیستم‌های رادیویی
حساسیت بالا به نویز و تداخل
نصب نامناسب، سیم‌کشی ضعیف یا وجود منابع الکترومغناطیسی قوی ممکن است باعث تداخل و کاهش کیفیت سیگنال شود.
فرسودگی تجهیزات در هواپیماهای قدیمی
در ناوگان‌هایی که عمر بالا دارند، قطعات مانند کابل‌ها یا بردهای الکترونیکی مستهلک شده و یافتن جایگزین دشوار می‌شود.
محدودیت در دسترسی به قطعات یدکی
واردات برخی قطعات رادیویی تخصصی به دلیل تحریم یا انحصار شرکت‌های سازنده با مشکل مواجه است.
کمبود نیروی متخصص در تعمیرات دقیق
کار با سیگنال‌های رادیویی و سیستم‌های ارتباطی نیاز به آموزش تخصصی و مهارت بالا دارد که گاه در کشور با کمبود مواجه است.
راهکارهای بهبود کیفیت تعمیرات
آموزش تخصصی تکنسین‌ها در حوزه رادیو و مخابرات پروازی
دوره‌های اختصاصی باید برای آشنایی با عملکرد و تعمیر سیستم‌های ارتباطی هواپیما برگزار شود.
استفاده از تجهیزات تست به‌روز
مراکز تعمیراتی باید به دستگاه‌های کالیبره، آنالایزر سیگنال و تجهیزات HF/VHF مجهز باشند.
همکاری با دانشگاه‌ها برای مهندسی معکوس و تولید قطعات داخلی
قطعات پرمصرف مانند کابل‌ها، کانکتورها و آنتن‌ها قابلیت تولید داخلی دارند.
ایجاد بانک اطلاعات فنی از خرابی‌های پرتکرار
تهیه یک پایگاه داده از خطاها، گزارش تعمیرات و تجارب فنی می‌تواند سرعت تعمیرات را بالا ببرد.
نتیجه‌گیری
تعمیرات سیستم‌های رادیویی پروازی یکی از ارکان اصلی ایمنی، ارتباط مؤثر و عملکرد پایدار هواپیماهاست. با توجه به نقش غیرقابل جایگزین این
سیستم‌ها در عملیات هوانوردی، لازم است تا نگهداری آن‌ها با بالاترین دقت، بر اساس استانداردهای بین‌المللی و با دانش فنی به‌روز انجام گیرد.
سرمایه‌گذاری در آموزش، تجهیزات و تولید بومی قطعات رادیویی ، گام مهمی در جهت پایداری و خودکفایی صنعت هوانوردی کشور خواهد بود.
برای مشاوره و خرید با ما در ارتباط باشید.