مراقبت و نگهداری سیستم هیدرولیک و پنوماتیک
صنعت هوانوردی با اتکا به فناوری‌های دقیق و سیستم‌های پیچیده، امکان حمل‌ونقل ایمن و سریع را برای میلیون ها مسافر فراهم می‌کند.
در این میان، سیستم‌های هیدرولیک و پنوماتیک به‌عنوان ماهیچه‌ها و رگ‌های حیاتی هواپیما شناخته می‌شوند که نقش کلیدی در عملکرد
بسیاری از اجزای متحرک آن دارند. نگهداری اصولی این سیستم‌ها، ضامن ایمنی، قابلیت اطمینان و دوام بیشتر هواپیماها است.
اهمیت سیستم هیدرولیک و پنوماتیک
سیستم هیدرولیک، با استفاده از فشار مایعات غیرقابل تراکم (معمولاً روغن هیدرولیک مخصوص)، نیروی لازم برای حرکت بخشهایی چون:
ارابه‌های فرود (Landing Gear)
سطوح فرامین پروازی (Aileron, Elevator, Rudder)
فلپ‌ها و اسلات‌ها
ترمزها و سیستم‌های معکوس‌کننده رانش (Thrust Reverser) را فراهم می‌کند.
از سوی دیگر، سیستم پنوماتیک با هوای پرفشار (معمولاً تامین‌شده از کمپرسور موتور یا APU)، برای مصارفی مانند:
ضد یخ‌زدگی بال‌ها و موتور
تهویه مطبوع کابین (Air Conditioning Packs)
تأمین نیروی کمکی سیستم‌های پنوماتیک کوچک به کار می‌رود.
هرگونه نقص در این سیستم‌ها می‌تواند ایمنی پرواز را به‌شدت تهدید کند.
برنامه‌ریزی نگهداری سیستم هیدرولیک و پنوماتیک
بازرسی‌های روزانه (Daily / Transit Check)
این بازرسی‌ها که توسط تکنسین‌های خط پرواز انجام می‌شود شامل:
بررسی سطح و وضعیت رنگ و شفافیت مایع هیدرولیک در مخازن (Reservoirs)
بررسی نشتی در اطراف خطوط لوله، اتصالات، پمپ‌ها و سیلندرها
اطمینان از عملکرد صحیح پمپ‌ها و هشداردهنده‌های فشار (Low Pressure Lights)
در سیستم پنوماتیک نیز نشانه‌های نشت هوا، ساییدگی شیلنگ‌ها یا صدای غیرمعمول بررسی می‌شود.
سرویس‌های برنامه‌ریزی‌شده (Scheduled Maintenance)
براساس توصیه‌های AMM (Aircraft Maintenance Manual) و مشخصات OEM، سرویس‌های دوره‌ای انجام می‌شود که شامل:
تعویض فیلترهای هیدرولیک برای جلوگیری از آلودگی سیستم
تخلیه و پرکردن مجدد سیستم (Flushing) در فواصل خاص
تست نشتی (Leak Test) و فشار سیستم با ابزارهای دقیق
بررسی عملکرد ولوها و سنسورهای سیستم پنوماتیک
این اقدامات باعث پیشگیری از خرابی‌های پرهزینه و غیرمنتظره می‌شود.
علائم و مشکلات رایج سیستم‌ها
در سیستم هیدرولیک:
صدای غیرعادی پمپ‌ها: می‌تواند نشانه وجود هوا یا آلودگی در سیستم باشد.
کاهش فشار: اغلب به دلیل نشتی داخلی یا خارجی، یا ایراد در پمپ‌ها اتفاق می‌افتد.
افزایش دمای مایع: نشان‌دهنده گرفتگی در مدار یا عملکرد نادرست ولوها است.
در سیستم پنوماتیک:
فشار ناکافی هوا در بخش‌های انتهایی سیستم که می‌تواند به‌دلیل نشتی شیلنگ‌ها یا ایراد در کمپرسور باشد.
عملکرد نامنظم سیستم‌های ضد یخ‌زدگی یا تهویه که از انسداد ولوها یا ایراد در رگولاتورهای فشار ناشی می‌شود.
اهمیت پاکیزگی و جلوگیری از آلودگی
در سیستم‌های هیدرولیک، حتی ذرات میکروسکوپی (۳ تا ۵ میکرون) می‌توانند موجب ساییدگی شیرها و سیلندرها شوند. به همین دلیل:
حتماً باید از روغن‌های تاییدشده (مثلاً Skydrol یا HyJet) و فیلترهای OEM استفاده شود.
هنگام سرویس، رعایت اصول کاملاً تمیز (Clean Room Practices) مثل پوشیدن دستکش بدون پرز و استفاده از درپوش های محافظ خطوط
الزامی است.
استفاده از ابزارهای عیب‌یابی مدرن
امروزه برای بررسی سلامت سیستم‌های هیدرولیک و پنوماتیک، از تجهیزات زیر استفاده می‌شود:
Particle Counter: برای سنجش سطح آلودگی مایع هیدرولیک.
Ultrasonic Leak Detector: برای تشخیص نشتی‌های ریز هوا در سیستم پنوماتیک.
Data Logging Systems: که تغییرات فشار، دما و نرخ جریان را ثبت و تحلیل می‌کند.
آموزش و فرهنگ نگهداری
حتی پیشرفته‌ترین سیستم‌ها بدون نیروی انسانی آموزش‌دیده کارآمد نیستند. تکنسین‌ها باید:
به‌طور مرتب در دوره‌های Recurrent Training برای آشنایی با فناوری‌های جدید شرکت کنند.
بولتن‌های خدماتی (SB) و هشدارهای الزامی (AD) سازندگان هواپیما و سیستم را به‌دقت مطالعه و اجرا کنند.
جمع‌بندی
سیستم‌های هیدرولیک و پنوماتیک گرچه پشت‌صحنه کار می‌کنند و از دید مسافران پنهان‌اند، اما بخش جدایی‌ناپذیر ایمنی و کارایی پرواز
هستند. اجرای دقیق برنامه‌های نگهداری پیشگیرانه، نظارت بر سطح آلودگی مایعات و پایش نشتی‌ها، راهکاری مطمئن برای افزایش طول
عمر اجزا، کاهش هزینه‌های تعمیرات و بالا بردن اعتماد عملیاتی ناوگان هوایی به‌شمار می‌رود.
برای مشاوره و خرید با ما در ارتباط باشید.