بازرسی غیر مخرب NDT در هواپیما
یکی از مهم‌ترین عوامل ایمنی و قابلیت اطمینان ناوگان هوایی، شناسایی به‌موقع عیوب و ترک‌های پنهان در سازه و قطعات کلیدی هواپیما است.
روش‌های بازرسی غیرمخرب (Non-Destructive Testing یا NDT) به دلیل امکان ارزیابی سلامت اجزا بدون نیاز به باز کردن یا تخریب آن ها، جایگاه
حیاتی در صنعت هوانوردی پیدا کرده‌اند.امروزه NDT به‌عنوان یکی از الزامات اساسی تعمیر و نگهداری هواپیما در نظر گرفته میشود و تکنسین‌های
آموزش‌دیده خاصی برای انجام این تست‌ها به‌کار گرفته می‌شوند.
چرا NDT برای هواپیما اهمیت دارد؟
هواپیما در طول عملیات با نیرو ها و تنش های بسیار متغیر روبه‌رو است ؛ از تغییرات فشار و دما در ارتفاعات گرفته تا لرزش های شدید در هنگام
نشست و برخاست. این شرایط به مرور می‌توانند منجر به ایجاد ترک‌های میکروسکوپی یا خوردگی‌های داخلی در اجزای حیاتی شوند. از آنجا که
اغلب این ایرادها با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیستند، و باز کردن کامل قطعات (مثلاً پرچ ها، تیرک ها یا سطوح باربر) بسیار پرهزینه و زمان‌بر
است، NDT این امکان را فراهم می‌کند تا عیب‌ها قبل از رسیدن به مرحله بحرانی شناسایی و برطرف شوند.
انواع روش‌های NDT در هواپیما
در صنعت هوایی، مهندسین بسته به نوع قطعه، جنس و محل کاربرد، روش‌های مختلفی به‌کار می‌برند. به طور کلی آن‌ها با استفاده از
بازرسی غیر مخرب NDT در هواپیما بدون آسیب زدن به قطعه، ترک‌ها، خوردگی یا عیوب داخلی را تشخیص می‌دهند.
از جمله‌ی رایج‌ترین این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آزمون مایع نافذ (PT)
در این روش مایع رنگی یا فلورسنت روی سطح اعمال میشود و پس از پاک‌کردن، ترک‌ها با آشکارساز نمایان می‌گردند. این شیوه برای ترک‌های سطحی
روی فلزات و برخی کامپوزیت‌ها مؤثر است و یکی از متداول‌ترین روش‌های بازرسی غیر مخرب NDT در هواپیما محسوب میشود.
آزمون ذرات مغناطیسی (MT)
برای قطعات فرومغناطیس به‌کار می‌رود. ذرات پودری در محل نشتی میدان مغناطیسی تجمع کرده و ترک‌ها را آشکار می‌کنند. این روش به دلیل دقت
بالا اهمیت زیادی در بازرسی غیر مخرب NDT در هواپیما دارد.
آزمون جریان گردابی (ET)
کویل الکتریکی میدان مغناطیسی ایجاد می‌کند و تغییرات ناشی از ترک یا کاهش ضخامت توسط پروب شناسایی میشود. این روش برای نقاط حساسی
مثل سوراخ‌های پرچ کاربرد دارد و در بازرسی غیر مخرب NDT در هواپیما بسیار کلیدی است.
آزمون اولتراسونیک (UT)
امواج فراصوت به قطعه فرستاده می‌شوند و انعکاس آن‌ها محل عیب را مشخص می‌کند. این روش یکی از ابزارهای اصلی برای بازرسی غیر مخرب NDT
در هواپیما است.
آزمون رادیوگرافی (RT)
با پرتو X یا گاما، تصویر داخلی قطعه ثبت و عیوبی مانند تخلخل یا حفره مشخص میشود. این روش بیشتر برای قطعات حساس موتور و اتصالات بحرانی
در بازرسی غیر مخرب NDT در هواپیما استفاده میشود.
کاربردهای اصلی NDT در تعمیر و نگهداری هواپیما
بازرسی دوره‌ای سازه هواپیما: شامل بازرسی بال، فریم‌ها، نقاط اتصال و شکاف‌های احتمالی.
بررسی ارابه فرود: به‌دلیل ضربات مکرر نشست و برخاست، ترک‌های خستگی در محور یا سیلندرها بسیار محتمل است.
کنترل تیغه‌های توربین و کمپرسور: بخصوص با UT یا ET برای کشف ترک‌های ناشی از دمای بالا و نیروهای گریز از مرکز.
بازرسی لوله‌ها و خطوط سوخت و هیدرولیک: جهت شناسایی خوردگی یا نازک‌شدگی دیواره.
اهمیت مدارک و گواهینامه‌های NDT
در صنعت هوانوردی، بازرسی‌های NDT فقط باید توسط تکنسین‌های دارای صلاحیت (معمولاً Level II یا Level III براساس استاندارد EN4179 یا
NAS410) انجام شود. پس از هر تست، گزارش دقیق و گواهینامه انطباق صادر میشود که در پرونده تعمیراتی هواپیما بایگانی خواهد شد.
آینده بازرسی غیرمخرب NDT در هواپیما
تکنولوژی NDT نیز در حال پیشرفت است. امروزه استفاده از حسگرهای دائمی برای پایش سلامت سازه (SHM) و همچنین تحلیل داده‌ها با هوش
مصنوعی به‌سرعت در حال گسترش است. این نوآوری‌ها کمک می‌کند تا زمان بازرسی به حداقل برسد و قطعات فقط در صورت وجود مشکل از
سرویس خارج شوند.
سخن پایانی
بازرسی غیر مخرب NDT در هواپیما را می‌توان چشم پنهان تعمیر و نگهداری هواپیما دانست. بدون آن، ترک‌ها یا خوردگی‌های خطرناکی که با چشم دیده
نمی‌شوند می‌توانند به فاجعه هوایی ختم شوند. به همین دلیل سرمایه‌گذاری در تجهیزات و آموزش متخصصان NDT، یکی از کلیدهای اصلی ایمنی
و دوام ناوگان هوایی جهان است.
برای مشاوره و خرید با ما در ارتباط باشید.